معاونت درمان

راهنما و دستورالعمل انتخاب و نحوه تهیه دستگاه‌های غیرسوز بی‌خطرساز پسماند پزشکی

با توجه به بررسی‌های انجام شده توسط مرکز سلامت محیط و کار و اداره کل تجهیزات پزشکی در خصوص دستگاه‌های غیرسوز بی‌خطرساز پسماند پزشکی و لزوم اجرای مفاد مصوبه 15871ت/38459 مورخ 1387/2/8 کمیسیون امور زیربنایی صنعت و محیط زیست، راهنما و دستورالعمل انتخاب و نحوه تهیه دستگاه‌های غیرسوز بی‌خطرساز پسماند پزشکی به شرح زیر ابلاغ می‌گردد: 

1- جهت بی‌خطرسازی پسماندهای عفونی تیز و برنده، دستگاه‌های غیرسوز بی‌خطرساز پسماند با مکانیسم‌های مختلف وجود دارد که با توجه به تجارب سال‌های اخیر، استفاده از دستگاه‌های غیرسوز بی‌خطرساز با مکانیزم بخار، حرارتی مرطوب و خشک مناسب‌تر می‌باشد.

2- جهت عقد قرارداد خرید دستگاه‌های غیرسوز بی‌خطرساز، درج مفاد 9 ماده‌ای پیوست در قراردادها ضروری است.

3- انتخاب ظرفیت دستگاه مورد نظر بر اساس میزان پسماندهای تولیدی صورت می‌گیرد و محاسبه میزان پسماند بر اساس فرمول زیر انجام می‌شود:

K= میزان تولید پسماند (عفونی و تیز وبرنده) به ازای هر تخت 1.2 کیلوگرم در روز [1]

C= ضریب تبدیل وزن پسماند به حجم (بر حسب لیتر) = 12

N= تعداد تخت مصوب

V= حجم پسماند بر حسب لیتر در روز 

4- ظرفیت دستگاه باید در یک شیفت کاری (8 ساعت) و با  توجه به زمان سیکل بی‌خطرسازی و حجم پسماند تولیدی روزانه انتخاب گردد.

 یک شیفت کاری (8h)≥ زمان هر سیکل× تعداد سیکل      

5- در صورتی که بیمارستان بیش از 250 تخت داشته باشد می‌تواند بیش از یک دستگاه بی‌خطرساز انتخاب نماید که در این صورت ظرفیت محاسبه‌شده بین تعداد دستگاه‌ها تقسیم می‌شود.

6- هر بیمارستان لازم است یک کارشناس بهداشت محیط جهت نظارت بر مدیریت پسماند داشته باشد و گزارش عملکرد ماهیانه دستگاه که شامل وزن کل پسماندهای بی‌خطرشده و میزان کارکرد دستگاه و کیفیت خروجی باشد تهیه و ارائه گردد و در پایان هر سال گزارش سالیانه به معاونت بهداشتی دانشگاه مربوطه ارسال شود. 

7- مسئولیت فنی دستگاه بی‌خطرساز از نظر نظارت بر آزمون‌های ایمنی، عملکرد و کالیبراسیون بر عهده مسئول واحد تجهیزات پزشکی بیمارستان می‌باشد.

8- استفاده از سیستم غیرسوز بی‌خطرساز سیار برای بیمارستان در صورت تأیید دستگاه از طرف اداره کل تجهیزات پزشکی بلامانع است.

9- بدیهی است در شرایط یکسان دستگاه‌های غیرسوز بی‌خطرساز تولید داخل مشروط به دارا بودن پروانه ساخت معتبر از اداره کل تجهیزات پزشکی ارجح می‌باشند.

10- با توجه به شرایط متفاوت منطقه و شرایط خاص بیمارستان‌ها از نظر مدیریت پسماندهای پزشکی، لازم است قبل از انتخاب دستگاه غیرسوز بی‌خطرساز،  تیمی متشکل از کارشناس مسئول بهداشت محیط دانشگاه و کارشناس بهداشت محیط بیمارستان‌های ذینفع از نحوه عملکرد دستگاه‌های غیرسوز بی‌خطرساز نصب شده و در حال بهره‌برداری حداقل 3 بیمارستان بازدید و نتیجه بازدیدها را در انتخاب دستگاه مورد توجه قرار دهند. 

11- طبق ماده 70 ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته «مصوبه 15871ت/38459 مورخ 1387/2/8 کمیسیون امور زیربنایی صنعت و محیط زیست "نصب هرگونه زباله‌سوز اعم از متمرکز و غیرمتمرکز در شهرها ممنوع است" و بیمارستان‌هایی که از سیستم زباله‌سوز استفاده کنند ارزشیابی نخواهند شد.

12- با توجه به این که دستگاه‌های غیرسوز بی‌خطرساز پسماند پزشکی دارای مجوز، دارای حداقل شرایط عمومی قابل قبول می‌باشند، قبل از انتخاب و خرید آن‌ها هر مرکز درمانی باید نقش و تأثیر تجهیزات بر آلودگی هوا و آب را به طور کامل رأسا بررسی نماید تا دستگاهی با حداقل آلودگی انتخاب شود.

مفاد پیشنهادی (موضوع بند 2 راهنما و دستورالعمل) جهت درج در قراردادهای خرید دستگاه‌های غیرسوز بی‌خطرساز پسماند پزشکی

1- باید ضمانت‌نامه معتبری از فروشنده (یا سازنده) دستگاه‌های بی‌خطرساز گرفته شود تا اطمینان حاصل شود که سیستم، استانداردها و الزامات ملی را تامین می‌کند.

2- هزینه نصب تجهیزات به طور کامل و تاسیسات جانبی احتمالی مورد نیاز باید همراه هزینه تجهیزات در قراردادهای خرید لحاظ گردد و فروشنده می‌بایست موارد فوق را ارایه نماید.( به عنوان مثال مشاهده شده است که بعضی موارد پس از خرید دستگاه فروشنده تهیه بعضی از اقلام و تجهیزات جانبی پرهزینه مانند کمپرسور هوا، دیگ بخار و سیستم کنترل بو را به بیمارستان تحمیل می‌کنند).

3- هزینه‌های بهره‌برداری و نگهداری باید توسط فروشنده ارائه شود تا در تجزیه و تحلیل‌های اقتصادی بهترین گزینه بی‌خطرسازی مورد استناد و استفاده قرار گیرد.

4- باید قبل از خرید تجهیزات بی‌خطرسازی اطمینان حاصل شود که سیستم مورد نظر از نظر انرژی، کنترل‌کننده‌ها، صافی‌ها، موتورها و سایر اقلام با سایر بخش‌های مراکز درمانی سازگار هستند و از این نظر هزینه جدیدی بر بیمارستان تحمیل نخواهد شد.

5- الویت با خرید دستگاه‌هایی است که کیفیت خروجی آنها بیمه شده باشد.

6- فروشنده موظف است برنامه PM (Preventive Maintenance) را ارائه نماید.

7- برنامه زمان‌بندی نصب  و اجرای سیستم به طور دقیق ارایه شود. وظیفه طرفین فروشنده و خریدار در این برنامه به طور کامل مشخص شود. اخذ ضمانت‌نامه لازم در زمینه رعایت زمان‌بندی از فروشنده ضروری است.

8- دستگاه‌های غیرسوز بی‌خطرساز مورد استفاده باید آشکارسازها یا شاخص‌هایی برای نمایش عملکرد سیستم بی‌خطرساز داشته باشند و برنامه آزمایش‌های دوره‌ای بررسی عملکرد دستگاه (توسط فروشنده) ارایه شود.

- استفاده از شاخص‌های شیمیایی (مانند نوارهای حساس به حرارت یا موارد مشابه دیگر) برای هر دوره کاری (سیکل) که سترون می‌شوند، ضروری است تا نشان دهد شرایط کامل سترون‌سازی ایجاد شده است.

- استفاده از شاخص بیولوژیک باسیلوس استئاروترموفیلوس حداقل ماهی یکبار ضروری است تا از صحت عملیات سترون‌سازی اطمینان حاصل شود.

9- علاوه بر ضمانت‌های ذکر شده در بندهای فوق، 15-10% هزینه خرید و نصب باید توسط خریدار(کارفرما) نگهداری شود و پس از حصول رضایت کارفرما به فروشنده مسترد شود. 

واحد سلامت محیط بیمارستان‌های معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گیلان